حمام علی قلی آقا یکی از حمام‌های تاریخی اصفهان می‌باشد که در منطقه بیدآباد این شهر واقع شده است. در گذشته حتی در اوایل قرن معاصر، حمام‌ها تنها مکانی برای نظافت نبودند و به دلیل معماری خاص آنها، مردم می‌توانستند ساعت‌ها در حمام بمانند و با یکدیگر دیداری تازه کنند. معمولاً حمام‌های قدیمی دارای رختکن و خزینه بودند که در ورودی اول، قسمتی وجود داشته که در آن لباس‌ها نگه داری می‌شده و مردم می‌توانستند بعد از شستشو، دقایقی را استراحت کنند و ماساژ یا همان مشت و مال بگیرند. غالباً در مرکز ساختمان رختکن یک حوض به همراه فواره وجود داشته که فضای دم کرده حمام را تا حدی، معتدل می‌نمود. مطمئناً هر محله دارای حمام نیز بوده است ولی تنها حمام‌هایی ویران نشدند که ارزشی از نظر معماری و زیبایی شناختی داشتند و یا بانی آن، شخص با نفوذی در حکومت بوده است. حمام علی قلی آقا هم از این قاعده مستتثنا نیست زیرا دارای معماری بسیاری زیبا می باشد و توسط یکی از درباریان شاهان صفوی در قرن ۱۲ ساخته شده است. این حمام در دهه‌های گذشته همچنان مورد استفاده بود که به دستور وزارت بهداشت، تعطیل شد. سپس در سال ۱۳۸۴ باز گشایی شده و به عنوان یک موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار گرفت.
حمام علی قلی
حمام علی قلی به دستور شخصی به نام علی قلی آقا یکی از خواجه‌های دربار شاه سلطان حسین صفوی ساخته شد. حمام علی قلی به منظور استفاده عموم، بنا شده است. این حمام تاریخی در محله بیدآباد شهر اصفهان قرار گرفته است. تاریخ دقیق ساخت حمام علی قلی به قرن ۱۲ هجری قمری باز می‌گردد. با بررسی معماری این حمام، آثاری از هنر اواخر دوره صفویان و همچنین تعدادی نقاشی در زمان قاجار، را می‌توانیم مشاهده کنیم. البته قسمت‌های مربوط به دوره قاجار، سالیان بعد از ساخت، به این حمام اضافه شده است. سقف این حمام تاریخی گنبدی شکل است و با شیشه‌های مشجر و محدب تزیین شده است. غیر از زیبایی، این شیشه‌ها باعث می‌شدند که نور در ساعات مختلف روز به شکل مناسبی به داخل حمام تابیده شود و فضای آن را روشن کند همچنین کسی نمی‌توانسته از بیرون، داخل حمام را ببیند. چندین دهه پیش از این، از حمام علی قلی همچنان به عنوان حمامی عمومی استفاده می‌شد ولی برای مدتی این حمام تعطیل شده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در نهایت در ۱۳۸۴ به عنوان موزه مردم شناسی بازگشایی شد. در حال حاضر همه می‌توانند با پرداخت بلیط از این حمام دیدن کنند.
علی قلی آقا که بود؟
علی قلی آقا که بود؟علی قلی آقا یکی از خواجه سرایان شاه سلطان حسین صفوی بود و با اختیاراتی که داشت، در زمان حیات خویش خدمت زیادی به مردم نمود. علی قلی آقا در محله بیدآباد شهر اصفهان، اقدام به ساخت یک حمام بزرگ، مسجد، بازارچه، سرا و چهارسوق نمود که نام او بر تمامی این ساختمان‌ها، نقش بسته است. احتمالاً شما نام یکی از ساختمان‌هایی را که گفتیم به عنوان آثار تاریخی شهر اصفهان شنیده‌اید و ممکن است برایتان شوال پیش بیاید که بانی آنها یعنی علی قلی آقا که بود. همان‌طور که گفتیم علی قلی آقا با نفوذی که در زمان حیات خود در دربار صفوی داشت، خدمات مهمی برای مردم محله بیدآباد، انجام داد که حتی هنوز هم بعد از گذشت صد‌ها سال، پا برجا مانده‌اند. به دلیل ملاحظات بهداشتی، حمام علی قلی آقا دیگر کاربری گذشته را ندارد و به عنوان یک موزه مردم شناسی فعالیت می‌کند. ولی همچنان بازار و مسجد علی قلی آقا پا برجا هستند و مانند گذشته محل عبادت و کسب و کار مردم می‌باشند. برای اطلاع بیشتر درباره سؤال علی قلی آقا که بود می‌توانید به بازدید از این ساختمان‌ها بروید و در کتیبه آنها، این موضوع را مورد بررسی قرار دهید.
محله علی قلی آقا اصفهان
محله علی قلی آقا اصفهان یا همان محله بیدآباد شهر اصفهان در برگیرنده مجموعه بنا‌هایی است که توسط علی قلی آقا ساخته شده‌اند. محله بیدآباد به محله علی قلی آقا اصفهان معروف شده، زیرا از صد‌ها سال پیش تا کنون، آوازه نیکوکاری و وقفی که علی قلی آقا برای این محله انجام داده، بر سر زبان‌ها باقی‌مانده است. بنابراین تعجبی ندارد که به جای بیدآباد از عنوان محله علی قلی آقا اصفهان استفاده شود. در مجموعه علی قلی آقا در محله بیدآباد می‌توانیم به مسجد علی قلی آقا، حمام علی قلی آقا و همچنین سرا و بازارچه علی قلی آقا اشاره کنیم. در همین مجموعه و در نزدیکی بازارچه، زورخانه‌ای هم وجود دارد که همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. وجود زورخانه در این محله و در میان ساختمان‌های دیگر نشان از اهمیت منش و جوانمردی در آن زمان‌ها دارد. در حال حاضر هم قبل از عید نوروز، زورخانه و مسجد علی قلی آقا توسط جوانان و با همراهی بزرگتر‌ها، غبار‌روبی و عِطر افشانی شده و حضور در آن مانند حضور در ادوار گذشته است. اگر علاقه دارید که بیشتر درباره این بنا‌های تاریخی بدانید می‌توانید یک بازدید انجام دهید، کافی است به محله بیدآباد در اصفهان بروید و با تهیه بلیت موزه مردم شناسی حمام علی قلی آقا و همینطور مسجد و بازارچه را مشاهده کنید.
بازارچه علی قلی آقا
بازارچه علی قلی آقا یکی از قسمت‌های مربوط به مجموعه تاریخی علی قلی آقا در محله بیدآباد شهر اصفهان است. در بسیاری از محله‌های قدیمی اصفهان، همواره سه رکن ثابت و مهم در کنار یکدیگر قرار می‌گرفتند. این سه رکن عبارت بودند از: حمام، بازار و مسجد. در محله‌ها دیگری مانند سبزه میدان هم می‌توانید این سه رکن را در کنار یکدیگر ببینید. بازارچه علی قلی آقا هم در نزدیکی حمام علی قلی آقا و مسجد علی قلی آقا قرار گرفته است. به عبارتی اگر از راهروی بازارچه تا انتها پیش بروید به حمام و مسجد می‌رسید. اگر به معماری دوران صفوی در شهر اصفهان علاقه دارید، بهتر است تنها به بنا‌های تاریخی مشهور، بسنده نکنید و سری هم به محله بیدآباد و بازارچه علی قلی آقا بزنید. این بازارچه همچنان فعال است و می‌توانید انواع مغازه‌های منبت کاری و خاتم کاری را در کنار بقالی‌های قدیمی ببینید و زیر بازارچه مسقف و زیبا روی سنگفرش‌ها قدم بزنید.
